Văn bản mới: Nghị định số 61/2023/NĐ-CP về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư

Ngày 16 tháng 8 năm 2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 61/2023/NĐ-CP xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư (sau đây gọi tắt là Nghị định), có hiệu lực thi hành từ ngày 16/8/2023 nhằm góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, thay thế Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg ngày 08 tháng 5 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có Quyết định số 2686/QĐ-BVHTTDL ngày 14/9/2023 ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Nghị định.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch giới thiệu với bạn đọc những điểm mới của Nghị định (so với Quyết định 22/2018/QĐ-TTG).

Nghị định do Chính phủ ban hành, gồm có 04 Chương, 25 Điều:

1. Tại khoản 1, Điều 1 chia thành 02 nội dung quy định riêng biệt là: Nguyên tắc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước; Phạm vi nội dung, hình thức của hương ước, quy ước;

          Khoản 2 của Nghị định thêm áp dụng đối với cả Cộng đồng dân cư theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

2. Tại Điều 2. Xác định làm rõ thêm khái niệm: Hương ước, quy ước là văn bản quy định về các quy phạm xã hội bao gồm các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư bàn và quyết định; không trái pháp luật và đạo đức xã hội; nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng dân cư và được Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận.

3. Điều 4. Nguyên tắc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, sửa:

1. Phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; không quy định lại các nội dung đã được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật.

2. Xuất phát từ nhu cầu tự quản của người dân, trên cơ sở tự nguyện, thỏa thuận, thống nhất, công khai, minh bạch trong cộng đồng dân cư; phát huy đầy đủ quyền làm chủ của Nhân dân và trách nhiệm của người dân đối với cộng đồng.

3. Bổ sung nguyên tắc: Tôn trọng tính tự chủ, tính đa dạng văn hóa và quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của cộng đồng dân cư.

4. Phù hợp với đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp và quy tắc ứng xử văn minh.

 Bỏ nội dung: Không vi phạm quyền con người, quyền công dân, bảo đảm bình đẳng giới; Không đặt ra các khoản phí, lệ phí, phạt tiền, phạt vật chất.

4. Tách Điều 5. Phạm vi nội dung của hương ước, quy ước tại quy định Các biện pháp thưởng, phạt phù hợp để bảo đảm thực hiện hương ước, quy ước nhưng không thay thế các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

Điều 6 Hình thức của hương ước, quy ước xác định có thêm chữ ký xác nhận vào hương ước, quy ước của 02 (hai) đại diện của các hộ gia đình trong cộng đồng dân cư; khuyến khích đại diện là già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư. Hương ước, quy ước sau khi được công nhận có đóng dấu giáp lai của Ủy ban nhân dân cấp xã.

5. Bổ sung Điều 7. Đề xuất nội dung hương ước, quy ước.

6. Chỉnh sửa nội dung Điều 8 về Soạn thảo nội dung hương ước, quy ước cho phù hợp với các quy định của Nghị định

Trong đó, bổ sung và nhấn mạnh: Tổ soạn thảo hương ước, quy ước bao gồm các thành viên là đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, … Đối với cộng đồng dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số thì Tổ soạn thảo phải có thành viên là già làng, trưởng bản và người biết tiếng dân tộc. Bỏ nội dung: có đại diện phụ nữ tham gia.

7. Điều 9. Lấy ý kiến dự thảo hương ước, quy ước. Tại khoản 2 thêm điểm b) Thông qua mạng viễn thông, mạng xã hội hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật đã được cộng đồng dân cư thống nhất lựa chọn, bảo đảm phù hợp với mức độ ứng dụng công nghệ thông tin tại cộng đồng dân cư;

Tại điểm 4 thêm ý kiến của công dân cư trú tại cộng đồng dân cư vào hoàn thiện dự thảo hương ước, quy ước.

8. Bổ sung, làm rõ trình tự, thủ tục xây dựng, sửa đổi, thay thế, thông qua, bổ sung, tạm ngừng, bãi bỏ và thẩm quyền công nhận hương ước, quy ước phù hợp với Điều 20, Điều 21 của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở.

9. Về thực hiện hương ước, quy ước quy định thêm hình thức: Thông qua mạng viễn thông, mạng xã hội hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật, bảo đảm phù hợp với mức độ ứng dụng công nghệ thông tin tại cộng đồng dân cư;

Rà soát, đánh giá thực hiện hương ước, quy ước do cộng đồng dân cư thực hiện hằng năm vào thời điểm: Ngày hội đại đoàn kết dân tộc (ngày 18 tháng 11) hoặc một ngày quan trọng được cộng đồng dân cư thống nhất, tổ chức cuộc họp hoặc lồng ghép trong hội nghị của cộng đồng dân cư để rà soát nội dung, đánh giá những mặt tích cực, hạn chế trong  việc thực hiện hương ước, quy ước, kịp thời khen thưởng, động viên, đôn đốc, nhắc nhở hộ gia đình, công dân cư trú tại cộng đồng dân cư và đề xuất tạm ngừng, sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ hương ước, quy ước (quy định tại khoản 4 Điều 15).

10. Nghị định bổ sung quy định về Thống kê, báo cáo về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước tại Điều 16.

11. Bổ sung quy định về trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý nhà nước UBND cấp tỉnh, của chính quyền, lãnh đạo cấp xã; của Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố, Trưởng ban công tác Mặt trận ở cộng đồng dân cư, của các tổ chức và công dân cư trú tại cộng đồng dân cư trong xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước từ Điều 17 đến Điều 22.

12. Tại Điều 23. Kinh phí thực hiện, bổ sung quy định hỗ trợ cộng đồng dân cư về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và phân cấp ngân sách hiện hành phù hợp với tình hình thực tiễn và khả năng cân đối ngân sách của các địa phương.

Nghị định có kèm Phụ lục gồm 05 mẫu, giúp các cơ quan, tổ chức triển khai, thực hiện được ngay sau khi có Quyết định, Kế hoạch, văn bản chỉ đạo triển khai thi hành Nghị định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND cấp tỉnh./.