Sáng ngày 25 tháng 8 năm 2023, Hội đồng thẩm định hiện vật và hồ sơ hiện vật thuộc Sở VHTTDL (gọi tắt là Hội đồng thẩm định) đã tiến hành họp thẩm định hồ sơ hiện vật Bia “Đại Bi Diên Minh tự bi” được lưu giữ tại nhà truyền thống xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, để đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia. Ông Đỗ Hữu Nhân, Giám đốc Sở VHTTDL, Chủ tịch Hội đồng thẩm định chủ trì cuộc họp. Tham dự cuộc họp còn có các khách mời đại diện Cục Di sản Văn hóa, Viện Khảo cổ học Việt Nam, Bảo tàng lịch sử Việt Nam, Viện nghiên cứu Hán Nôm; cơ quan thông tấn báo chí và các cá nhân, địa phương có liên quan.
Bia “Đại Bi Diên Minh tự bi” (tên gọi khác: Bia đá chùa Đại Bi) là tấm bia đá cổ quý hiếm thuộc chùa Đại Bi, xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, do Sa môn Trí Hành lệnh cho Thư gia Nguyễn Khảo Quảng cùng con cháu trùng tu lại. Sa môn Sùng Nhân soạn và Phạm Bồng khắc bia. Bia được làm từ đá xanh nguyên khối (hình chữ nhật dẹt), được khắc dựng vào thời Trần, năm Đinh Mão, niên hiệu Khai Thái thứ 4 (1327). Hiện trạng Bia còn khá nguyên vẹn, phần đế bia đã bị mất chỉ còn 2 phần trán bia và diềm bia; kích thước: rộng 60cm, cao 100cm, dầy 11cm.
Bia được tạo tác hoàn toàn bằng kỹ thuật điêu khắc đá thủ công truyền thống, hết sức công phu, tỉ mỉ, chi tiết và vô cùng độc đáo. Đặc biệt là diềm trán bia và diềm hai bên đều chạm hình hoa cúc dây uốn lượn hình sin, ở dưới chân bia chạm sóng nước hình núi. Đặc biệt xuất hiện biểu tượng ngọc sáng cách điệu (ngọc báu) đứng riêng lẻ trên trán bia mặt sau. Đây là sự khác biệt độc đáo ít xuất hiện trên các tấm bia cùng thời. Nội dung bia ghi chép về cảnh đẹp nơi di tích tọa lạc, việc trùng tu và những người công đức vào chùa thời điểm bấy giờ; ngoài ra văn bia cũng dành một phần nội dung nói về nhà sư Sa môn Trí Hành, vốn là người thuộc dòng dõi thế gia đã gác bỏ mũ quan về nương tựa cửa Phật. Tấm bia là một chứng tích về sự phát triển huy hoàng của Phật giáo Việt Nam trong lịch sử, là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc hoàn hảo, góp phần phản ánh mỹ thuật và kỹ thuật điêu khắc đá thời Trần đạt đến đỉnh cao.
Tại cuộc họp, các thành viên trong Hội đồng thẩm định và các chuyên gia nhận định Bia “Đại Bi Diên Minh tự bi” hội tụ những giá trị đặc sắc như: Là hiện vật độc bản, còn nguyên vẹn đầy đủ các bộ phận cấu thành nên hiện vật, các họa tiết hoa văn đầy đủ, sắc nét; hiện vật có hình thức thể hiện độc đáo và có giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật tiêu biểu; 100% thành viên trong Hội đồng thẩm định bỏ phiếu đồng ý Bia “Đại Bi Diên Minh tự bi” đủ tiêu chí đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận bảo vật quốc gia./.